Redaktor płakał, gdy edytował. Lekcja #20: Odmiana przez przypadki

Odmiana przez przypadki – dla jednych rzecz banalna, dla innych czarna magia. Odmieniamy przez nie rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki, zaimki czy imiesłowy. W języku polskim występuje ich aż siedem, każdy inny i wyjątkowy!

MIANOWNIK – odpowiada na pytania: kto? co? (jest) – w tym przypadku występuje zazwyczaj forma słownikowa (np. mama dała cioci miotłę). 

DOPEŁNIACZ – odpowiada na pytania: kogo? czego? (nie ma) – używany w relacjach przynależności (np. miotła mamy), a także zamiast biernika przy czasownikach w formie przeczącej (np. Mama nie dała cioci miotły).

CELOWNIK – odpowiada na pytania: komu? czemu? (się przyglądam) – używany jako dopełnienie dalsze (np. Mama dała cioci miotłę), a także do oznaczania szkody lub celu pożytku (ciocia zepsuła mamie miotłę). Opisuje zazwyczaj dawanie lub zbliżanie się. 

BIERNIK – odpowiada na pytania: kogo? co? (widzę) (np. mama dała cioci miotłę).

NARZĘDNIK – odpowiada na pytania: (z) kim? (z) czym? (idę) – używany zazwyczaj do określania narzędzia (np. ciocia naprawiła miotłę taśmą) czy sposobu wykonywania jakiejś czynności (np. ciocia osiągnęła cel kreatywnością).

MIEJSCOWNIK – odpowiada na pytania: (o) kim? (o) czym? (myślę) – używany zazwyczaj do opisu miejsca akcji (np. ciocia marzy o miotle).

WOŁACZ – zwrot do kogoś lub czegoś (np. O! Miotła!).

W szkole podstawowej, aby je zapamiętać, uczyłam się wierszyka: Mama Dała Cioci Basi Nową Miotłę Wierzbową. Może pomoże :)

Pomocnym narzędziem przy odmianie przez przypadki jest Wielki słownik języka polskiego, gdzie znajdziemy praktycznie każde odmienione słowo. 

Dla przykładu odmienimy sobie przez przypadki (w liczbie pojedynczej i mnogiej) słowo miotła:

Przypadek	Pytanie	Odmiana l. pojedyncza	Odmiana l. mnoga
Mianownik	kto? co? (jest)	Miotła	Miotły
Dopełniacz	kogo? czego? (nie ma)	Miotły	Mioteł
Celownik	komu? czemu? (się przyglądam)	Miotle	Miotłom
Biernik	kogo? co? (widzę)	Miotłę	Miotły
Narzędnik	(z) kim? (z) czym? (idę)	Miotłą	Miotłami
Miejscownik	(o) kim? (o) czym? (myślę)	Miotle	Miotłach
Wołacz	zwrot do kogoś lub czegoś	Miotło	Miotły

PROSTE? PROSTE!

Na tym dziś kończymy. Jeśli macie ochotę poznać zasady pisowni, zapraszam na lekcje z cyklu „Redaktor płakał, gdy edytował”.